Các nhà sử học phải sử dụng tư liệu lịch sử, để có được một bức tranh lịch sử gần đúng nhất với những gì xảy ra, hoặc đã từng có trong quá khứ. Trải nghiệm công việc của một nhà sử học, em hãy quan sát và sắp xếp những nhân vật (từ số 1 đến số 6) vào sơ đồ 1 (trang 65). Khi đã chắc chắn rồi, em hãy viết tên những thành phần trong xã hội Chăm-pa tương ứng với các nhân vật trong các tác phẩm đó của nghệ thuật cổ Chăm-pa.

I. Sự ra đời và quá trình phát triển của vương quốc cổ Champa

- Năm 192 nhân dân huyện Tượng Lâm nổi dậy khởi nghĩa chống nhà Hán, dưới sự lãnh đạo của Khu Liên. Khởi nghĩa thắng lợi, nhà nước Lâm Ấp ra đời.

- Từ thế kỉ VII, Lâm Ấp đổi tên thành Champa.

- Từ thế kỉ II đến thế kỉ X, vương quốc Champa trải qua 3 vương triều.

- Cuối thế kỉ IX lãnh thổ Champa mở rộng nhất, bao gồm toàn bộ vùng ven biển, trải dài từ dãy Hoành Sơn (Hà Tĩnh) ở phía bắc đến sông Dinh (Ninh Thuận) ở phía nam.

II. Kinh tế và tổ chức xã hội

- Hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, sử dụng công cụ lao động bằng sắt và sức kéo của trâu bò

- Khai thác khoáng sản như vàng, hổ phách,...  và nhiều loại lâm sản quý như ngà voi, sừng tê giác, nổi tiếng nhất là trầm hương.

- Biển giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế .

- Xã hội Champa có những tầng lớp phân chia theo nghề nghiệp từ quý tộc  cho đến thường dân.

III. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

- Trên cơ sở tiếp thu chữ Phạn của Ấn Độ, Champa đã có chữ viết riêng vào thế kỉ IV.

- Tôn giáo: theo đạo Bà-la-môn và Phật giáo.

- Âm nhạc và múa phục vụ các nghi lễ tôn giáo đặc sắc.

- Nghệ thuật đặc sắc: tháp chàm, đền, tượng, các bức chạm nổi,...

- Kiến trúc: nhiều công trình kiến trúc đặc sắc còn được bảo tồn đến ngày nay.