Câu 2. 

            Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất. Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. Giữa dòng Trường Sơn, sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại. Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Nhưng chính rừng già nơi đây, với cấu trúc đặc biệt có thể lí giải được về mặt khoa học, đã chế ngự sức mạnh bản năng ở người con gái của mình để khi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh chóng mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở. Nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khuôn mặt kinh thành của nó, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành trình đầy gian truân mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà dòng sông hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.

            (Trích Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngữ văn 12, tập 2,

NXB Giáo dục, năm 2008, tr 198)

            Trình bày cảm nhận của anh chị về vẻ đẹp của dòng sông Hương trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về nét đặc sắc trong văn phong của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Cảm nhận về đoạn trích trong bài bút kí "Ai đã đặt tên cho dòng sông"

Yêu cầu chung

- Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận văn học, đòi hỏi thí sinh phải huy động kiến thức về tác phẩm văn học, lí luận văn học, kĩ năng tạo lập văn bản và khả năng cảm thụ văn chương để làm bài.. . -Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo nhiều cách khác nhau nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng, không được thoát li văn bản tác phẩm.

Yêu cầu cụ thể

Đầy đủ bố cục 3 phần: - Mở bài: Giới thiệu được những vẻ đẹp đa dạng khác nhau của Sông Hương ở thượng nguồn: Vừa hùng tráng, dữ dội; vừa phóng khoáng, man dại, tình tứ; vừa dịu dàng, trí tuệ như người mẹ phù sa của một dòng văn hóa xứ sở từ đó thấy được nét đặc sắc trong văn phong của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường. - Kết bài: Khẳng định lại vấn đề.

Khái quát về tác giả, tác phẩm -Tác giả: + Hoàng Phủ Ngọc Tường là nhà văn chuyên về thể loại bút kí.Từng được nhà văn Nguyên Ngọc đánh giá là “người viết kí hay nhất của văn học ta hiện nay” + Có vốn hiểu biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực nhất là lịch sử, địa lí, văn hóa Huế. + Hành văn hướng nội, xúc tích, mê đắm và tài hoa; văn phong có sự kết hợp nhuần nhị giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều. -Tác phẩm: + Sáng tác tại Huế ngày 04/01/1981, in trong tập sách cùng tên (NXB Thuận Hoá 1986) miêu tả những vẻ đẹp khác nhau của dòng sông Hương. - Đoạn trích trong đề bài thuộc đoạn văn đầu tiên trong phần 1 của bài bút kí. Với cái nhìn riêng, nhà văn đã miêu tả sông Hương ở thượng nguồn mang nhiều vẻ đẹp khác nhau rất độc đáo, đa dạng.

Cảm nhận đoạn trích

* Khái quát - Sông Hương có mối quan hệ gắn bó đặc biệt với Huế: “Chỉ có sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất” -> Sông Hương thuộc về thành phố Huế, điểm tô cho vẻ đẹp Huế, Huế cũng làm nên nét đẹp của sông Hương. *Nội dung đoạn trích: Những vẻ đẹp đa dạng khác nhau của sông Hương ở nơi thượng nguồn, sông Hương có mối quan hệ đặc biệt với dãy Trường Sơn hùng vĩ. - Sông Hương “là một bản trường ca của rừng già” … + Câu văn dài, chia làm nhiều vế liên tục như gợi cái dư vang của trường ca. + Thủ pháp nghệ thuật điệp cấu trúc kết hợp với những động từ mạnh tạo nên âm hưởng hùng tráng, mạnh mẽ của dòng sông. + So sánh sông Hương là bản trường ca của rừng già bởi khi chảy giữa không gian rừng già của dãy núi Trường Sơn hùng vĩ sông Hương phải chảy qua đặc điểm địa lí có nhiều ghềnh, nhiều thác, nhiều đáy vực. Nhưng sông Hương cũng có lúc chảy qua những dặm dài chói lọi của hoa đỗ quyên rừng. Lúc này để thích ứng với không gian địa lí thơ mộng sông Hương bỗng trở nên dịu dàng, say đắm. => Cách gọi tên sông Hương “là một bản trường ca của rừng già” nhấn mạnh sức sống mãnh liệt, hùng tráng, dịu dàng và trữ tình của sông Hương như bản trường ca bất tận của thiên nhiên. - Sông Hương như “cô gái Digan phóng khoáng và man dại” +So sánh, liên tưởng sông Hương như “cô gái Digan phóng khoáng và man dại” + Đây là một liên tưởng rất thú vị, độc đáo bởi khi nói đến tính cách của sông Hương, nhà văn liên tưởng đến những cô gái của bộ tộc Di Dan. Phải nói nói, đây là bộ tộc có lối sống du mục, yêu thích sự tự do và yêu ca hát. Chính vì thế nên tính cách của họ cũng phóng khoáng. Mặt khác, bộ tộc Di gan rất thích nhảy múa và yêu ca hát. Họ nổi tiếng khắp thế giới bởi điệu nhảy gắn liền với vũ khúc Flamen cô mang vẻ  man dại, tình tứ và quyến rũ. => Cách gọi tên sông Hương “cô gái Digan phóng khoáng và man dại”  nhà văn đã nhân hoá con sông nhấn mạnh nhấn mạnh vẻ đẹp hoang dại, tình tứ của dòng sông. - Sông Hương là “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở” + Khi ra khỏi rừng già, ở đoạn chảy này, dòng sông trở nên êm đềm nó mang sự dịu dàng. Liên tưởng đến tính cách dịu dàng của người mẹ. Mặt khác, ra khỏi rừng già để đến những cánh đồng châu hóa thì sông Hương đã âm thầm, lặng lẽ bồi đắp phù sa cho đồng bằng châu thổ nơi đây. Sự lặng lẽ âm thầm ấy cũng giống như sự lặng lẽ âm thầm của người mẹ dành cho con cái. => Cách gọi tên sông Hương là “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở” nhà văn sử dụng nghệ thuật nhân hóa, liên tưởng nhấn mạnh vẻ đẹp dịu dàng, trí tuệ, thầm lặng của sông Hương như một đấng sáng tạo. Sông Hương là nơi khởi nguồn, bắt đầu của nền văn hóa xứ Huế. Sẽ không quá khi nói rằng: Không có sông Hương thì khó có thể có văn hóa Huế ngày nay. * Đặc sắc nghệ thuật: - Sử dụng câu văn dài, chia làm nhiều vế thủ pháp nghệ thuật điệp cấu trúc kết hợp với những động từ mạnh tạo nên âm hưởng hùng tráng, mạnh mẽ của dòng sông. - Kết hợp nhuần nhị giữa nghệ thuật so sánh, nhân hóa, liên tưởng cùng am hiểu tường tận về vị trí địa lí và văn hóa Huế để gợi tả nhiều vẻ đẹp khác nhau của sông nơi khởi nguồn.

* Nét đặc sắc trong văn phong nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường - Ngôn ngữ trong sáng, phong phú, uyển chuyển, giàu hình ảnh, giàu chất thơ. - Sử dụng nhiều phép tu tư như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ,…Có sự kết hợp hài hoà cảm xúc, trí tuệ, chủ quan và khách quan. - Bút ký có sức liên tưởng kì diệu, sự hiểu biết phong phú của tác giả về kiến thức địa lý, lịch sử, văn hoá nghệ thuật và những trải nghiệm của bản thân. =>Tất cả tạo nên lối viết văn hướng nội rất mê đắm, tài hoa.

Nhận xét, đánh giá Thông qua lối viết văn hướng nội, mê đắm, tài hoa, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tái hiện sông Hương mang nhiều vẻ đẹp khác nhau: Vừa hùng tráng, dữ dội, trữ tình, say đắm; vừa tình tứ, phóng khoáng, hoang dại; vừa dịu dàng, âm thầm, trí tuệ qua đó bộc lộ tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương xứ sở thầm kín.

Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo qui tắc chính tả, dùng từ, đặt câu

Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.