- Chắc hẳn ai trong số chúng ta cũng đã từng nhìn thấy nam châm. Vì nam châm rất phổ biến trong đời sống và có nhiều hình dạng khác nhau.

- Muốn xác định vật đó có phải là nam châm hay không ta đưa lại gần vật bằng sắt. Nếu hút vật bằng sắt thì đó là nam châm.

Thí nghiệm 1:

a) Hai đầu nam châm hút vật bằng sắt, thép và không hút vật bằng đồng, nhôm, gỗ.

b) Các vật liệu đặt ở hai đầu nam châm thì bị hút mạnh nhất.

Thí nghiệm 2:

- Đặt một kim nam châm nằm cân bằng trên một mũi nhọn (kim nam châm tự do) (Hình 18.3), hướng chỉ của hai đầu kim khi kim đã nằm cân bằng là hướng Bắc – Nam.

- Đẩy nhẹ cho kim quay một góc nhỏ rồi buông tay, hướng chỉ của kim nam châm khi đã nằm cân bằng vẫn chỉ theo hướng Bắc – Nam.

- Khi kim nam châm đã nằm cân bằng, đầu sơn màu đỏ luôn chỉ theo hướng Bắc, đầu sơn màu xanh luôn chỉ theo hướng Nam.

Từ các thí nghiệm trên, ta kết luận: Nam châm có tính chất từ.

Khi kim nam châm nằm cân bằng:

+ Đầu kim nam châm màu đỏ chỉ về đâu thì đó là hướng Bắc.

+ Đầu kim nam châm màu xanh (hoặc trắng) chỉ về đâu thì đó là hướng Nam.

+ Hướng Đông nằm phía bên phải hướng Bắc - Nam.

+ Hướng Tây nằm phía bên trái hướng Bắc - Nam.

- Cách 1:

Đặt nam châm trên miếng xốp rồi thả vào chậu nước, sao cho nam châm nổi trên mặt nước. Nam châm sẽ quay tự do, đến khi nằm cân bằng trên mặt nước thì:

+ Một đầu của nam châm hướng về phía Bắc => đó là cực Bắc của nam châm.

+ Đầu còn lại hướng về phía Nam => đó là cực Nam của nam châm.

- Cách 2:

Treo nam châm bằng một sợi dây chỉ mềm sao cho thanh nam châm nằm ngang. Nam châm sẽ quay tự do, đến khi nằm cân bằng thì:

+ Một đầu của nam châm hướng về phía Bắc => đó là cực Bắc của nam châm.

+ Đầu còn lại hướng về phía Nam => đó là cực Nam của nam châm.

+ Khi đưa cực Bắc của thanh nam châm lại gần cực Bắc của thanh nam châm đang treo ta thấy hai thanh nam châm này đẩy nhau.

+ Khi đưa cực Nam của thanh nam châm lại gần cực Bắc của thanh nam châm đang treo ta thấy hai thanh nam châm này hút nhau.

Kết luận:

Khi đưa hai thanh nam châm lại gần nhau:

+ Hai cực cùng tên đẩy nhau.

+ Hai cực khác tên hút nhau.

- Đặt một kim nam châm tự do tại vị trí gần một nam châm (Hình 18.5). Hướng của kim nam châm chỉ sao cho cực S của kim nam châm luôn hướng về cực N của thanh nam châm.

- Đẩy kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định rồi buông tay. Khi kim đã đứng yên, kim vẫn chỉ hướng lúc đầu.

- Tiến hành làm lại thí nghiệm ở những vị trí khác của kim nam châm, ta thấy kim nam châm chỉ theo những hướng khác nhau và cực S của kim nam châm luôn hướng về phía cực N của thanh nam châm.

Nhận xét: Kim nam châm đặt gần nam châm sẽ chịu tác dụng của nam châm làm cho kim nam châm nằm theo một hướng xác định.

Vì nam châm có tác dụng từ, có thể hút các vật bằng sắt nên người ta sử dụng khối nam châm có kích thước lớn để dọn rác sắt vụn dưới lòng sông, lòng kênh.