* Tác động của điều kiện tự nhiên đến sự phát triển của Hy Lạp cổ đại:

- Điều kiện tự nhiên của Hi Lạp:

+ Nằm ven biển Địa Trung Hải, nhiều đảo, vịnh biển,...

+ Địa hình bị chia cắt bởi biển, núi đồi, cao nguyên,...

+ Đồng bằng nhỏ hẹp, đất đai cằn khô.

+ Có nhiều khoáng sản như đồng, sắt, vàng, bạc, đặc biệt là đá cẩm thạch…

- Tác động của điều kiện tự nhiên:

+ Thứ nhất, tác động tới sự hình thành nhà nước:

• Do đất đai canh tác xấu, công cụ bằng đá, bằng đồng không có tác dụng mà phải đến khi công cụ bằng sắt xuất hiện, việc trồng trọt mới có hiệu quả => có sản phẩm dư thừa, khi đó mới xuất hiện tư hữu và sự phân chia giai cấp trong xã hội. Vì vậy, tới khoảng thiên niên kỉ I TCN, các nhà nước cổ đại mới ra đời ở Hi Lạp (muộn hơn so với các nước phương Đông).
• Do lãnh thổ bị chia cắt nên khó có điều kiện tập trung đông dân cư => khi xã hội có giai cấp hình thành thì mỗi vùng, mỗi bán đảo trở thành một quốc gia => diện tích mỗi nước khá nhỏ.

+ Thứ hai, tác động tới đời sống kinh tế:

• Đất đai ít, khô cứng nên kinh tế nông nghiệp không phát triển mạnh.
• Giàu tài nguyên khoáng sản và đặc biệt là có vị trí địa lí thuận lợi (ven biển) nên kinh tế thủ công nghiệp và thương nghiệp (đặc biệt là mậu dịch hàng hải) rất phát triển.

+ Thứ ba, tác động tới sự phát triển của văn hóa:

• Vị trí địa lí thuận lợi cho việc giao lưu, học tập, tiếp thu văn hóa.

* Vai trò của cảng biển Pi-rê đối với sự phát triển của kinh tế Hy Lạp cổ đại.

- Cảng Pi-rê là cảng biển nổi tiếng nhất của Hi Lạp cổ đại, trung tâm buôn bán của tất cả các thành bang thời bấy giờ.

- Từ cảng Pi-rê, người Hi Lạp đem hàng hóa giao thương khắp Địa Trung Hải, tới tận vùng Biển Đen.

- Nhà nước thành bang A-ten gồm 4 cơ quan chính: đại hội nhân dân; hội đồng 10 tướng lĩnh; hội đồng 500; tòa án 6000 người.

- Trong 4 cơ quan này, đại hội nhân dân là cơ quan nắm quyền lực cao nhất, gồm tất cả các nam công dân từ 18 tuổi trở lên, có quyền bầu cử, giám sát, bãi nhiệm các viên chức trong bộ máy nhà nước thông quan hình thức bỏ phiếu bằng vỏ sò.

- Yếu tố dân chủ của nhà nước A-ten được thể hiện qua bức tranh minh họa hình 10.3:

+ Một viên chức trong bộ máy nhà nước đang diễn thuyết về chủ trương, chính sách của nhà nước trước Đại hội nhân dân.

+ Các công dân đang thảo luận, biểu quyết về vấn đề trọng đại của quốc gia.

* Một số thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hi Lạp cổ đại vẫn được bảo tồn đến ngày nay:

- Về văn học:

+ 2 bộ sử thi Iliat và Ô-đi-xê.

+ Các vở kịch của tác giả Ê-sin, Xô-phốc-clơ, Ơ-ri-pít…

- Một số định lí, định đề khoa học, Ví dụ:

+ Định lí Ta-lét.

+ Định lí Pi-ta-go.

+ Tiên đề Ơ-cơ-lít.

+ Lực đẩy Ác-si-mét.

- Các quan điểm triết học của Xô-crat; Pla-tông; A-ri-xtốt…

- Các công trình kiến trúc và điêu khắc:

+ Đền Pác-tê-nông; Đền A-tê-na; nhà hát Đi-ô-ni-xốt…

+ Tượng thần Dớt; tượng nữ thần A-tê-na; tượng Vệ nữ thành Mi-lô…

- Những ngành kinh tế có thể phát triển mạnh ở Hi Lạo cổ đại là: nghề thủ công và mậu dịch hàng hải. Vì ở Hi Lạp có những điều kiện tự nhiên thuận lợi cho những ngành nghề này, như:

+ Có nhiều khoáng sản như đồng, sắt, vàng, bạc, đặc biệt là đá cẩm thạch…

+ Có đường bở biển dài; nhiều vũng, vịnh kín gió, tạo nên các cảng tự nhiên…

- Logo của tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) lấy cảm hứng từ công trình Đền Pác-tê-nông của người Hi Lạp cổ đại.