- Kể những nơi em đã từng đến tham quan:

• Gợi ý: nơi em từng đến tam quan có thể là bãi biển, ngọn núi, hang động, dòng sông, hòn đảo, khu vui chơi…
• Ví dụ: Vịnh Hạ Long, bãi biển ở Nha Trang, động Phong Nha - Kẻ Bàng, sông Hương ở Huế, đồi thông ở Đà Lạt, đảo Phú Quốc…

- Chia sẻ điều em quan sát được từ những chuyến đi đó:

• Gợi ý: Em quan sát được những gì về phong cảnh nơi đó? (bầu trời, cây cối, cảnh quan…). Và cảm nhận được vì về cuộc sống của con người nơi đó?
• Ví dụ: Đến Vịnh Hạ Long em được ngắm nhìn cảnh mây trời rộng lớn, làn nước mát trong xanh, những tảng đá lớn với hình thù kì lạ, được gặp gỡ và trò chuyện với những người dâ thật thà và dễ mến nơi đây.

- Quần đảo Cô Tô trên bản đồ Việt Nam: chấm tròn màu đỏ trên bản đồ chính là vị trí của quần đảo Cô Tô:

- Vị trí địa lý của quần đảo Cô Tô:

• Thuộc thị trấn Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh
• Quần đảo gồm nhiều đảo nhỏ, cách đất liền không xa, và cũng khá gần phía Trung Quốc

Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng các giác quan:

• Thị giác (mắt): sóng đánh cát ra khơi, bể đánh bọt song vào, trời đất trắng mù mù toàn bãi, kính bị thứ gió cấp 11 ép vỡ tung...
• Thính giác (tai): sóng thúc lẫn nhau mà vào bờ âm âm rền rền; rít lên rú lên như cái kiểu người ta vẫn thường gọi là quỷ khốc thần linh...
• Xúc giác: buốt như một viên đạn mũi kim...

Qua bài kí Cô Tô, nhà văn đã đưa người đọc đến:

• những nơi: đảo Cô Tô, đảo Thanh Luân, cái giếng ngọt đảo Thanh Luân, hợp tác xã Bắc Loan Đầu
• những người: anh em bộ binh và hải quân trong đồn khố xanh cũ, anh hùng Châu Hòa Mãn cùng bốn bạn xã viên hợp tác xã Bắc Loan Đầu, chị Châu Hòa Mãn, người dân đảo Thanh Luân ra giếng lấy nước ngọt...

- Những từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão:

• mỗi viên cát bắn vào má gây buốt như 1 viên đạn mũi kim
• gió bắn rát từng chập
• gió liên thanh quạt lia lịa, đẩy cả người chạy theo luồng cát
• sóng thúc vào bờ âm âm rền rền
• nhiều khuôn cửa kính bị gió vây và dồn, bung hết
• kính bị gió cấp 11 ép, vỡ tung, những gờ kính nhọn còn dắt ở ô cửa vỡ
• rít lên rú lên như quỷ khốc thần linh

- Những từ ngữ cho thấy tác giả chú ý miêu tả trận bão như một trận chiến là:

• hình như gió bão chờ chúng tôi lọt hết vào trận địa cánh cung bãi cát, rồi mới tăng thêm hỏa lực của gió
• ... như một viên đạn mũi kim
• gió ngừng trong tích tắc để thay băng đạn
• ... âm âm rền rền như vua thủy cho các loài thủy tộc rung thêm trống trận

Biển sau bão hiện lên với vẻ đẹp trong trẻo, tươi đẹp:

• một ngày trong trẻo sáng sủa
• bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy
• cây lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn mọi khi, cát lại vàng giòn hơn nữa
• lưới lại càng thêm nặng mẻ cá giã đôi
• sau trận bão, chân trời ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi
• mặt trời tròn trĩnh phúc hậu như một quả trứng thiên nhiên đầy đặn, đặt lên một mâm bạc rộng bằng cả chân trời màu ngọc trai
• chim nhanh chao đi chao lại, một con hải âu bay ngang là là nhịp cánh

Để nhận ra vẻ đẹp của Cô Tô, nhà văn đã quan sát cảnh thiên nhiên và hoạt động của con người trên đảo ở:

- Những thời điểm:

• Khi cơn bão xảy ra (chiều, đêm khuya lúc cuối canh 1 đầu canh 2) và sau khi cơn bão xảy ra
• Ngày thứ năm, thứ sáu trên đảo Cô Tô: lúc mặt trời chưa mọc, khi mặt trời mọc, khi mặt trời đã lên cao bằng con sào

- Những vị trí:

• Nhìn từ trên cao: nhìn từ trên nóc đồn khố xanh cũ, nhìn từ trên đá đầu sư
• Nhìn ra bốn phương tám hương, quay gót 180 độ bao quát toàn cảnh từ nóc đồn khố xanh cũ
• Nhìn cận cảnh: lại gần giếng nước ngọt để quan sát (né một bên khi anh hùng Châu Hòa Mãn quẩy nước)

Câu văn thể hiện sự yêu mến đặc biệt của tác giả đối với Cô Tô trong đoạn văn từ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô đến theo mùa sóng ở đây là:

"Nhìn rõ cả Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, mà càng thấy yêu mến hòn đảo như bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây"

Nếu thiếu chi tiết miêu tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng, thì khung cảnh đảo Cô Tô sẽ trở nên lạnh lẽo, xa cách như một bức tranh, thiếu đi sự gần gũi, ấm áp, nhộn nhịp, tươi vui của cuộc sống con người.

Mở rộng: Các chi tiết miêu tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người:

• có không biết bào nhiêu là người đến gánh và múc
• lòng giếng vẫn còn rớt lại vào cái lá cam lá quýt của trận bão vừa rồi quăng vào
• bao nhiêu là thuyền của hợp tác xã đang mở nắp sạp đổ nước ngọt vào
• 18 thuyền lớn nhỏ cùng ra khơi đánh cá hồng

Cách kết thúc cho thấy sự yêu thương và tôn vinh, kính trọng của tác giả dành cho những người mẹ nói riêng và người lao động trên đảo nói chung.

→ Tình cảm đó thể hiện qua hình ảnh so sánh:

• chị Châu Hòa Mãn địu con - mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành (sự dịu dàng yên tâm)
• người mẹ - biển cả