Khi đọc tùy bút, các em cần chú ý:

- Đề tài của bài tùy bút (Ghi chép về ai, về sự kiện gì?)

- Những cảm xúc, suy nghĩ, nhận xét, đánh giá của tác giả.

- Ý nghĩa xã hội sâu sắc của nội dung bài tùy bút.

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh và chất thơ của bài tùy bút.

Từ mục Chuẩn bị (SGK Ngữ văn 7, tập hai, trang 54), em biết được thông tin bài Cây tre Việt Nam được dùng làm lời bình cho bộ phim tài liệu cùng tên của nhà văn điện ảnh Ba Lan. Thông qua hình ảnh cây tre, bộ phim ca ngợi kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.

Điểm giống nhau giữa các loại tre, nứa, trúc, mai, vầu: cùng một mầm non măng mọc thẳng.

Điều đó nhằm nhấn mạnh, khẳng định rằng nền văn hóa dân tộc, nếp sống sinh hoạt của người dân Việt Nam đều gắn liền với cây tre xanh.

Câu kết phần 2 khái quát rằng cây tre chứng kiến, hiện hữu trong suốt cuộc đời của những người dân Việt Nam từ khi chào đời đến khi nhắm mắt xuôi tay.

Nội dung chính của phần (3): Tre sát cánh với con người trong cuộc sống chiến đấu bảo vệ quê hương đất nước, tre còn là người bạn đồng hành với con người trong cuộc sống.

- Biện pháp tu từ:

+ Nhân hóa, liệt kê, điệp ngữ: chống lại, xung phong, giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, hi sinh; tre, anh hùng lao động!; Tre, anh hùng chiến đấu!

=> Tác dụng: tre như người chiến sĩ dũng cảm và kiên cường.

+ Ẩn dụ: măng non mọc thẳng.

=> Tác dụng: biểu tượng của thế hệ trẻ, tương lai của đất nước.

Nội dung chính phần (4): Tre vẫn là người bạn đồng hành của dân tộc ta trong hiện tại và tương lai.

Trong phần kết văn bản, tác giả đặt ra một vấn để có ý nghĩa về vai trò của cây tre khi đất nước đi vào công nghiệp hoá và khẳng định: Tre vẫn là người bạn đồng hành của dân tộc ta trong hiện tại và tương lai: Tre xanh vẫn là bóng mát, tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình và tiếng sáo diều tre cao vút mãi.

Nội dung chính mà tác giả muốn làm nổi bật qua bài tùy bút này: mối quan hệ và tình thân giữa cây tre với đời sống của con người Việt Nam cả về vật chất lẫn tinh thần.

Những câu văn thể hiện rõ tình cảm yêu mến và tự hào của tác giả về cây tre Việt Nam:

+ Tre trùm lên âu yếm bản làng, xóm, thôn.

+ Dưới bóng tre, giữ gìn một nền văn hóa lâu đời, con người dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang.

+ Tre là cánh tay của người nông dân.

+ Tre vất vả mãi với người: cối xay tre nặng nề quay.

+ Tre là người nhà, khăng khít với đời sống hằng ngày.

+ Tre buộc chặt những tình cảm chân quê.

+ Tre là niềm vui của tuổi thơ, của người già.

+Tre chung thủy.

+ Tre là tất cả, tre là vũ khí - tre xung phong vào xe tăng, đại bác

+ Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh…

+ Tre hi sinh để bảo vệ con người.

Điệp ngữ: “tre”,… : Nhấn mạnh hình ảnh cây tre với những phẩm chất đáng quý, anh hùng trong chiến đấu để bảo vệ quê hương, chống lại kẻ thù. Biện pháp điệp ngữ còn tạo cho đoạn văn có nhạc điệu, câu văn nhịp nhàng, tăng chất hùng biện, đanh thép cho lời văn, thể hiện tình cảm yêu mến, cảm phục của tác giả với cây tre Việt Nam và con người Việt Nam.

"...Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre anh hùng lao động! Tre anh hùng chiến đấu!"

Những phẩm chất của con người Việt Nam: bất khuất, giản dị, thủy chung, cần cù, chịu khó.

Nội dung: mượn hình ảnh cây tre, một loài cây quen thuộc, gắn bó với nhân dân Việt Nam, để qua đó ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của nhân dân Việt Nam. 

Tre để làm ra những đồ thủ công mỹ nghệ, để làm những vị thuốc dân gian quý, tạo ra những sản phẩm điêu khắc đẹp,…