Giải Sinh học 10 Bài 24: Quá trình tổng hợp và phân giải ở vi sinh vật

Mở đầu trang 114 SGK Sinh học 10: Một con bò nặng 500 kg chỉ sản xuất thêm mỗi ngày 0,5 kg protein; 500 kg cây đậu nành mỗi ngày tổng hợp được 40 kg protein nhưng 500 kg nấm men có thể tạo thành mỗi ngày 50 tấn protein. Sự khác nhau về sinh khối được tạo ra từ các loài sinh vật trên có thể giải thích như thế nào?

Trả lời:

Sự khác nhau về sinh khối được tạo ra từ các sinh vật trên có thể được giải thích là do sự khác nhau về tốc độ hấp thụ và chuyển hóa các chất dinh dưỡng: Sinh vật có kích thước nhỏ sẽ có tỉ lệ S/V lớn dẫn đến tốc độ trao đổi chất càng nhanh, kết quả là tổng hợp được lượng sinh khối lớn hơn.

Câu hỏi 1 trang 114 SGK Sinh học 10: Hãy cho biết đặc điểm chung của quá trình tổng hợp các chất hữu cơ.

Trả lời:

Đặc điểm chung của quá trình tổng hợp các chất hữu cơ: Đều có bản chất là quá trình đồng hóa, là quá trình tổng hợp các chất phức tạp từ các chất đơn giản, đồng thời tích lũy năng lượng.

Câu hỏi 2 trang 114 SGK Sinh học 10: Tìm thông tin liên quan tới gôm sinh học và cho biết vai trò của gôm sinh học trong đời sống con người.

Trả lời:

Một số thông tin liên quan tới gôm sinh học: Gôm sinh học là một số loại polysaccharide do vi sinh vật tiết vào môi trường

- Gôm có vai trò bảo vệ tế bào vi sinh vật khỏi bị khô, ngăn cản sự tiếp xúc với virus đồng thời là nguồn dự trữ carbon và năng lượng.

- Gôm được dùng trong công nghiệp để sản xuất kem phủ bề mặt bánh hay làm chất phụ gia trong công nghiệp khai thác dầu hỏa. Trong y học, gôm được dùng làm chất thay huyết tương và trong sinh hóa học dùng làm chất tách chiết enzyme.

Câu hỏi 3 trang 114 SGK Sinh học 10: Tìm thông tin liên quan về một số loại chế phẩm sinh học từ vi sinh vật.

Trả lời:

Một số loại chế phẩm sinh học từ vi sinh vật:

- Sinh khối (hoặc protein đơn bào): Tảo xoắn Spirulina (thuộc Cyanobacteria) là nguồn thực phẩm chức năng, tảo Chlorella được dùng làm nguồn protein và vitamin bổ sung vào kem, sữa chua, bánh mì.

- Amino acid bổ sung vào thực phẩm: Chủng vi khuẩn đột biến Corynebacterium glutamicum đã được sử dụng trong công nghiệp để sản xuất các amino acid như glutamic acid, lysine, valine,… Ngoài ra, một amino acid được dùng làm gia vị nhằm tăng độ ngon ngọt của các món ăn đó là glutamic acid (ở dạng natri glutamate – mì chính).

Luyện tập trang 115 SGK Sinh học 10: Trình bày tóm tắt bằng sơ đồ hệ thống các quá trình tổng hợp các chất hữu cơ đa phân tử của vi sinh vật.

Trả lời:

Sơ đồ hệ thống các quá trình tổng hợp các chất hữu cơ đa phân tử của vi sinh vật:

Câu hỏi 4 trang 116 SGK Sinh học 10: Quan sát Hình 24.3, 24.4, 24.5 và cho biết: Các chất hữu cơ đa phân tử được phân giải như thế nào? Ứng dụng của các quá trình này trong đời sống là gì?

Trả lời:

- Các chất hữu cơ đa phân tử được vi sinh vật phân giải bằng cách tiết ra các enzyme để phá vỡ liên kết giữa các thành phần cấu tạo để tạo ra các chất đơn giản, đồng thời giải phóng năng lượng.

- Một số ứng dụng quá trình phân giải vào đời sống:

+ Lên men lactic tạo nên các sản phẩm như sữa chua, dưa chua,…

+ Lên men rượu tạo ra các sản phẩm có chứa cồn như: rượu, nước trái cây,…

+ Quá trình phân giải protein tạo ra các amino acid nhờ enzyme protease do vi sinh vật tiết ra và được ứng dụng trong sản xuất nước mắm, nước tương,…

Câu hỏi 5 trang 116 SGK Sinh học 10: Quan sát Hình 24.3, 24.4, 24.5 và cho biết: Cho biết đặc điểm chung của các quá trình phân giải chất hữu cơ.

Trả lời:

Đặc điểm chung của các quá trình phân giải chất hữu cơ: Đều có bản chất là quá trình dị hóa, là quá trình phân giải các chất phức tạp thành các chất đơn giản và giải phóng năng lượng.

Luyện tập trang 116 SGK Sinh học 10: Lập bảng trình bày điểm chung và riêng của các quá trình phân giải ở vi sinh vật.

Trả lời:

Vận dụng trang 118 SGK Sinh học 10: Hãy thiết kế một sản phẩm học tập (mô hình, poster, tập san,…) trình bày về vai trò của vi sinh vật đối với tự nhiên và đời sống con người.

Trả lời:

Học sinh thiết kế sản phẩm theo chủ đề và trình bày sản phẩm theo các nội dung sau:

- Nguyên vật liệu (nêu rõ vật liệu nào mô tả cho thành phần nào)

- Các bước thực hiện

- Nội dung sản phẩm

Bài tập 1 trang 118 SGK Sinh học 10: Nêu một số ví dụ thực tiễn về quá trình tổng hợp và phân giải các chất ở vi sinh vật.

Trả lời:

Một số ví dụ thực tiễn về quá trình tổng hợp và phân giải các chất ở vi sinh vật:

- Nấm men tổng hợp protein.

- Vi khuẩn lam tổng hợp polysaccharide.

- Vi khuẩn lactic tiết enzyme phân giải polysaccharide.

- Vi sinh vật trong ruột cá thực hiện phân giải protein trong cá để tạo thành nước mắm.

Bài tập 2 trang 118 SGK Sinh học 10: Trình bày vai trò của vi sinh vật trong đời sống con người và trong tự nhiên thông qua các hoạt động tổng hợp và phân giải các chất (carbohydrate, protein, lipid).

Trả lời:

- Đối với tự nhiên, vi sinh vật có vai trò:

+ Chuyển hóa vật chất trong tự nhiên

+ Làm sạch môi trường

+ Cải thiện chất lượng đất

- Đối với đời sống con người, vi sinh vật có vai trò:

+ Trong trồng trọt: Vi sinh vật giúp cải thiện chất lượng đất, tiêu diệt sâu hại,… giúp tăng năng suất cây trồng.

+ Trong chăn nuôi: Vi sinh vật góp phần cải thiện hệ tiêu hóa vật nuôi, giúp tăng sức đề kháng, sinh trưởng, phát triển nhanh, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.

+ Trong bảo quản và chế biến thực phẩm: Vi sinh vật được ứng dụng để sản xuất rượu, bia, muối chua rau củ,…

+ Trong sản xuất dược phẩm: Sử dụng vi sinh vật để sản xuất nhiều loại dược phẩm như chất kháng sinh, vaccine, men tiêu hóa,…

Bài tập 3 trang 118 SGK Sinh học 10: Cho ví dụ cụ thể để phân biệt lên men lactic đồng hình và dị hình ở vi sinh vật.

Trả lời:

- Lên men lactic đồng hình tạo ra lactic acid.

- Lên men lactic dị hình tạo ra hỗn hợp lactic acid, ethanol, acetic acid, CO₂.