Em hãy nêu ít nhất 5 biểu hiện của tính tự lập và 5 biểu hiện không tự lập trong học tập và lao động.

Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây?

(Đánh dấu X vào ô tương ứng)

Quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết các bạn trong hình đã thể hiện tính tự lập qua những việc làm nào?

Tự liên hệ bản thân, em đã tôn trọng sự thật như thế nào?

- Khi ở nhà:

- Khi ở trường:

- Khi ở nơi khác:

Em hãy kể về những hành vi, việc làm thể hiện tôn trọng sự thật của những người xung quanh mà em biết. Em học tập được điều gì từ những người xung quanh này?

Bị nhóm bạn rủ đi chơi nên P đã tự ý nghỉ học và đi chơi cùng nhóm bạn đến hết buổi sáng. P và H đã bàn bạc với nhau không cho bố mẹ các bạn hay biết về việc này. Chứng kiến sự việc này, K cũng giấu bố mẹ của P và H luôn, mặc dù các bạn đều ở gần nhà nhau.

a) Em nhận xét thế nào về việc làm của P và H?

b) Nếu là bạn của M, em có thể nói gì với bạn trong trường hợp này? Vì sao em lại làm như vậy?

Sau buổi học chiều thứ 3, M không về nhà ngay, mà cùng mấy bạn đi chơi trò chơi điện tử. Sáng hôm sau M lại đi chơi đá bóng mãi mới về, nên không làm bài tập cô giáo giao về nhà. Buổi học chiều thứ 4 M nói với cô giáo là bị ốm, đau bụng từ hôm qua nên không thể học bài được. Cô giáo tin M nên nhắc bạn giữ gìn sức khoẻ mà không có phê bình. M yên tâm là đã qua việc này. N biết được sự thật trong việc này không phải do M ốm mà không học bài được. N băn khoăn mãi, không biết phải làm sao? Có nên nói về việc này với cô giáo hay là im lặng?

a) Em đồng ý hay không đồng ý với biểu hiện của M? Vì sao?

Có người cho rằng, nên cân nhắc tùy từng trường hợp mà nói đúng sự thật hay không, vì nói đúng sự thật không phải bao giờ cũng tốt, mà đôi khi còn gây ra điều bất lợi cho mình. Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến trên? Vì sao?

Em hãy quan sát các bức ảnh dưới đây và cho biết sự thật về thành tựu và cảnh đẹp của đất nước trong mỗi hình ảnh này là gì?

Theo em, vì sao phải tôn trọng sự thật?

Biểu hiện nào dưới đây là tôn trọng sự thật?

(Khoanh tròn chữ cái trước câu em lựa chọn)

A. Biết bạn nói với cô giáo không đúng về bạn khác nhưng vẫn im lặng.

B. Biết và nói với bố mẹ là anh mình về muộn do đi chơi game.

C. Luôn bảo vệ ý kiến của bạn thân trong mọi trường hợp.

D. Phản ánh đúng về hiện tượng lơ là trong học tập của các bạn trong lớp, dù là bạn thân của mình.

E. Luôn nói sai về người khác trong mọi trường hợp.

G. Nói xấu người khác khi không có người ấy.

H. Tôn trọng bạn cùng lớp học giỏi hơn mình.

I. Ủng hộ những việc làm đúng đắn.

K. Bảo vệ người nói đúng sự thật.

Tự liên hệ bản thân em đã có hành vi, việc làm nào thể hiện đức tính siêng năng, kiên trì?

b) Sự kiên trì của cậu bé đã mang lại điều gì cho người nông dân?

Đọc câu chuyện

CÂU CHUYỆN CHIẾC ĐỒNG HỒ BỊ MẤT TÍCH

Một người nông dân bị mất chiếc đồng hồ. Đây không chỉ là một chiếc đồng hồ để xem giờ bình thường mà nó là món quà mà người vợ quá cố đã dành tặng ông, nên có ảnh hưởng rất nhiều với ông về giá trị tình cảm. Ông nhớ ra mình chỉ đi loanh quanh kho thóc. Ông đã tìm kiếm rất lâu nhưng vẫn không thấy.

Sau một thời gian dài ông đi tìm nhưng không thấy, người nông dân đã nhờ đến sự trợ giúp của những cậu bé, cô bé đang chơi ở bên ngoài. Ông hứa với bọn chúng sẽ thưởng cho ai tìm được chiếc đồng hồ.

Bọn trẻ nhanh chóng chạy tìm đồng hồ xung quanh kho thóc, có đứa tìm cả bên ngoài nhưng vẫn không thể nào tìm thấy được. Ông thất vọng từ bỏ và đề nghị không tìm kiếm nữa. Đúng lúc đó, có một bé trai chay đến và xin ông thêm cơ hội để tìm lần nữa. Người nông dân nhìn đứa trẻ khá chân thành nên ông đã đồng ý. Một lúc sau, cậu bé chạy ra và cầm trên tay chiếc đồng hồ mất tích của ông.

Người nông dân rất vui mừng và hạnh phúc. Ông băn khoăn không hiểu vì sao cậu bé lại không từ bỏ và đã tìm thấy chiếc đồng hồ, khi những đứa trẻ khác đã từ bỏ vì tìm mãi không thấy. Cậu bé trả lời: “Cháu đã không làm gì cả, chỉ ngồi im để bắt đầu lắng nghe. Trong thời gian im lặng đó, cháu đã nghe thấy tiếng kim giờ, kim phút, kim giây chạy. Từ đó, cháu lần theo tiếng đồng hồ và đã tìm ra nó.” Câu trả lời của cậu bé đã khiến người nông dân nhận ra được nhiều điều.

a) Vì sao câu bé trong câu chuyện đã không từ bỏ và tìm thấy chiếc đồng hồ, khi những đứa trẻ khác đã từ bỏ khi tìm mãi không thấy?

Hãy kể về một tấm gương có đức tính siêng năng, kiên trì trong học tập mà em biết. Em đã học tập được điều gì từ tấm gương đó?

b) Theo em, N nên làm gì để học tôt môn Tin?

N và H là đôi bạn thân, cùng học lớp 6A. H rất chăm chỉ và học tốt môn Tin, còn N thì hay nản chí và không muốn học nên rất kém môn này. Đến giờ thực hành môn Tin học 6, N lóng ngóng mãi vẫn không làm được câu nào, trong khi H ngồi bên cạnh đã làm xong bài. Đã gần hết giờ, N nhờ H làm hộ bài cho mình.

a) Nếu là H trong tình huống trên, em sẽ làm gì? Vì sao?

c) Theo em, vì sao cần phải siêng năng, kiên trì trong học tập?

b) Em học hỏi được điều gì từ bạn Minh?

Minh rất thích học môn Toán, bạn luôn đặt mục tiêu học tập để thực hiện mỗi ngày. Buổi tối, khi đang làm bài tập trong sách nâng cao, Minh gặp một bài toán khó. Cậu loay hoay mãi vẫn chưa tìm ra cách giải. Minh cố gắng nhớ lại những điều thầy giáo giảng trên lớp, đọc thêm sách và tài liệu mà vẫn chưa tìm ra kết quả đúng. Đã 4 giờ trôi qua, Minh bắt đầu buồn ngủ, nhưng cậu vẫn quyết tâm giải bằng được bài này. Sau hơn 30 lần tính sai kết quả, cuối cùng Minh đã giải được bài toán với đáp án đúng.

a) Bạn Minh trong tình huống trên có những đức tính gì?

Có ý kiến cho rằng “Những người thông minh bẩm sinh thì không cần siêng năng, kiên trì cũng vẫn học giỏi”. Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?

Hình ảnh dưới đây khiến em liên tưởng đến câu tục ngữ nào? Nêu hiểu biết của em về câu tục ngữ đó.

Trong các câu tục ngữ sau, câu nào không nói về siêng năng, kiên trì?

(Khoanh tròn chữ cái trước câu em lựa chọn)

A. Có chí thì nên.

B. Có chí làm quan có gan làm giàu.

C. Thua keo này bày keo khác.

D. Kiếm củi ba năm thiêu một giờ.

E. Có công mài sắt có ngày nên kim.

G. Năng nhặt, chặt bị.

H. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

I. Góp gió thành bão.

Những hành vi, việc làm nào dưới đây thể hiện tính siêng năng, kiên trì hoặc trái với siêng năng, kiên trì?

(Đánh dấu X vào ô tương ứng)

Việc làm nào dưới đây là biểu hiện của siêng năng, kiên trì của học sinh?

(Khoanh tròn chữ cái trước câu em lựa chọn)

A. Chỉ làm những bài tập dễ, gặp bài tập khó là lấy sách ra chép.

B. Đi học đều, chăm chỉ học hành, gặp bài khó cũng quyết làm cho đuợc.

C. Hay đi học muộn, không làm hết bài tập về nhà.

D. Làm bài tập về nhà qua loa, đại khái cho nhanh xong.

Em hãy nêu 4 việc làm, biểu hiện về siêng năng, kiên trì và 4 việc làm, biểu hiện trái với siêng năng, kiên trì trong học tập và lao động.

Em bāy cho biết tính siêng năng, kiên trì được biểu hiện như thế nào qua mỗi hình ảnh dưới đây?

Tự liên hệ bản thân, em đã có hành vi, việc làm nào thể hiện lòng yêu thương con người?

b) Vì sao Bác Hồ lại có lời nói và việc làm như vậy?

Đọc câu chuyện

CHÚ NGÃ CÓ ĐAU KHÔNG?

Vào đầu năm 1954, tiết trời đã sang xuân, nhưng ở Việt Bắc vẫn còn rét. Gió bấc thổi mạnh, mưa phùn lâm râm gây nên cái lạnh buốt, Bác Hồ vẫn làm việc rất khuya. Bác khoác chiếc áo bông đã cũ, miệng ngậm điếu thuốc lá thỉnh thoảng lại hồng lên, tiếng máy chữ lách tách, lách tách đều đều,...

Tròi lạnh, nhưng được đứng gác bên Bác Hồ, tôi thấy lòng mình như được sưởi ấm lên. Tôi nhẹ bước chân đi vòng quanh lán. Một lần vừa đi, vừa nghĩ, tôi bị thụt chân xuống một cái hố tránh máy bay. Tôi đang tìm cách để lên khỏi hố, chợt nghe có tiếng bước chân đi về phía mình. Có tiếng hỏi:

- Chú nào ngã đấy?

Chưa kịp nhận ra ai thì tôi đã thấy hai tay Bác Hồ luồn vào hai nách, chòm riu của Bác chạm vào má tôi. Tôi cố trấn tĩnh lại để nói một lời thì giật mình khi thấy Bác không khoác áo bông, Bác đi tất, một chân có guốc, một chân không, nước mắt tôi trào ra. Vừa kéo, Bác vừa hỏi:

- Chú ngã có đau không?

Bác sờ khắp người tôi, nắn chân, nắn tay tôi. Rồi Bác nói:

- Chú ngã thế đau lắm. Chú cứ ngồi xuống đây bóp chân cho đỡ đau. Ngồi xuống! Ngồi xuống!

Tôi bàng hoàng cả người, không tin ở tai mình nữa. Có thật là Bác nói như vậy không! Bác ơi! Bác thương chúng cháu quá!

Tôi trả lời Bác Hồ:

- Thưa Bác, cháu không việc gì ạ! Rồi tôi cố gắng bước đi để Bác yên lòng.

Bác cười hiền hậu và căn dặn: “Bất cứ làm việc gì chú cũng phải cẩn thận!”. Rồi Bác quay vào.

Tôi đứng nhìn theo Bác cho đến lúc lại nghe tiếng máy chữ của Bác Hồ kêu lên lách tách, đều đều trên nhà sàn giữa đêm Việt Bắc.

a) Lời nói và việc làm của Bác Hồ thể hiện Bác là người như thế nào?

b) Em có thể nói gì về biểu hiện của H và N khi T bị ngã?

H và N chạy đuổi nhau ở cuối sân trường, va vào T làm T ngã khá đau. Khi đó H và N vẫn vô tư đuổi nhau tiếp, coi như không có chuyện gì xảy ra. Chứng kiến cảnh này, Q, V và một số bạn đã đến hỏi han T: “Bạn ngã có đau không, có sao không?”; mấy bạn nữ thì xem chân tay T có bị xây xát không. Các bạn đỡ T ngồi xuống ghế đá nghỉ ngơi.

a) Vì sao các bạn hỏi han T một cách chân thành như vậy?

b) Em học tập được điều gì từ hành động của người thanh niên trong tình huồng trên?

Đọc mẩu chuyện

Vào một buổi sáng mùa xuân, có một vụ va chạm giữa ô tô tải và xe máy ở ngoại ô thành phố Hà Nội, làm cho cô gái bị thương nặng ở chân. Cô gái bị tai nạn là sinh viên của một trường đại học. Trong lúc đang chờ xe cứu thương và một số người xung quanh đang đứng nhìn, rất tình cờ, một nam thanh niên đang đi xe máy trên đường đã dừng lại, xuống xe và nắm chặt tay cô gái. Hình ảnh này đã được đăng tải lên mạng xã hội Facebook, khiến nhiều người xúc động. Giữa những bộn bề trong cuộc sống, ai cũng hối hả với công việc riêng của mình thì khoảnh khắc dừng xe và đến bên, nắm tay người bị nạn của nam thanh niên này đã khiến nhiều người cảm kích.

Trong suy nghĩ của nhiều người thì lúc đó cô gái này đang sợ hãi lắm. Hành động của nam thanh niên dù rất nhỏ nhưng thực sự đã trấn an được tinh thần cho cô sinh viên rất nhiều, giúp cô tạm quên đi nỗi đau về thể xác.

a) Hành động của người thanh niên trong tình huống trên là biểu hiện gì?

Có ý kiến cho rằng “Lòng yêu thương con người làm cho xã hội tốt đẹp hơn". Em đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

Trong các câu ca dao, tục ngữ sau, câu nào nói về lòng yêu thương con người?

(Khoanh tròn chữ cái trước câu em lựa chọn)

A. Một miếng khi đói bằng một gói khi no.

B. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

C. Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.

D. Thương người như thể thương thân.

E. Đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết.

G. Chết vinh còn hơn sống nhục.

H. Nhường cơm sẻ áo.

I. Chị ngã em nâng.

K. Nhiễu điều phủ lấy giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng.

L. Thấy ai đói rách thì thương/ Rách thường cho mặc, đói thường cho ăn.

Hãy kể về những việc làm thể hiện lòng yêu thương con người trong gia đình, ở trường, lớp và ở ngoài xã hội.

- Ở trong gia đình:

- Ở trường, lớp:

- Ở ngoài xã hội:

Những hành vi, việc làm nào dưới đây thể hiện lòng yêu thương con người hoặc không thể hiện lòng yêu thương con người?

Lòng yêu thương con người có ý nghĩa như thế nào đối với cá nhân và xã hội?

- Đối với cá nhân:

- Đối với xã hội:

Hãy nêu 5 biểu hiện yêu thương con người và 5 biểu hiện trái với yêu thương con người.

Quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết, lòng yêu thương con người được thể hiện như thế nào trong mỗi hình ảnh?

b) Vì sao con cháu thế hệ sau của dòng họ Phạm Văn ở Đầm Hà, Quảng Ninh có thành tích cao trong học tập?

Đọc câu chuyện

TRUYỀN THỐNG HIẾU HỌC CỦA DÒNG HỌ PHẠM VĂN

Ở QUẢNG TÂN, ĐẦM HÀ, QUẢNG NINH

Dòng họ Phạm Văn ở thôn Tân Hoà, xã Quảng Tân, huyện Đầm Hà, tỉnh Quang Ninh là một điển hình tiêu biểu trong xây dựng dòng họ học tập, gia đình học tập của địa phương.

Dòng họ Phạm Văn có gốc tại thôn Thượng Đồng, xã An Hoà, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng, là một dòng họ có truyền thống hiếu học từ bao đời nay. Để tiếp nối truyền thống hiếu học quý báu của cha ông, năm 2009 Chi hội Khuyến học dòng họ Phạm Văn được thành lập với mục đích khuyến khích, chăm lo phát triển công tác học tâp của các thành viên trong gia đình, dòng họ. Ban Khuyến học của dòng họ, thường xuyên họp bàn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về truyền thống hiếu học của các bậc cha ông để khích lệ con cháu.

Để xây dựng quỹ cho phong trào khuyến học, khuyến tài của dòng họ Phạm Văn, mỗi năm các hộ gia đình đóng 100.000đ. Bên cạnh đó, là các nguồn quỹ vận động ủng hộ từ các thành viên trong gia đình có điều kiện kinh tế tham gia đóng góp. Chính vì sự quan tâm, khích lệ kịp thời từ dòng họ cho nên trong những năm qua con cháu trong dòng họ Phạm Văn chưa có ai thất học, bỏ học. Mỗi năm có 1-2 cháu thi đỗ vào các trường cao đẳng, đại học,... 100% các hộ gia đình trong dòng họ đều đạt danh hiệu Gia đình văn hoá. Đặc biệt trong năm vừa qua, dòng họ có cháu Phạm Văn Cường đỗ hai trường đại học và cháu Phạm Thị Trang đoạt Huy chương Vàng của tỉnh ở nội dung võ thuật hạng cân 52kg, là niềm vinh dự lớn lao đối với dòng họ Phạm Văn.

Nhờ việc quan tâm đến việc học tập của các con cháu trong dòng họ, trình độ dân trí của dòng họ Phạm Văn được nâng cao. Hầu hết các gia đình đều có đời sống kinh tế ổn định và tích cực tham gia các phong trào của địa phương.

Những kết quả trong phong trào khuyến học, khuyến tài ở dòng họ Phạm Văn là gương sáng điển hình về dòng họ hiếu học ở huyện Đầm Hà. Đồng thời là động lực thúc đẩy phong trào khuyến học, khuyến tài của địa phương góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước.

Câu hỏi:

a) Truyền thống hiếu học của dòng họ Pham Vǎn ở Ðầm Hà, Quảng Ninh được thể hiện như thế nào qua câu chuyện trên?

Có ý kiến cho rằng, truyền thống của gia đình, dòng họ ngày nay đã trở nên lạc hậu, không còn phù hợp, cần phải được xoá bỏ. Em suy nghĩ thế nào về ý kiến trên?

Em cần và sẽ làm gì để giữ gìn và phát huy truyền thống của gia đình, dòng họ trong học tập và lao động?

Đã bao đời nay, dòng họ của Thảo chuyên làm nghề dệt lụa tơ tằm nổi tiếng khắp vùng. Các thế hệ kế tiếp nhau duy trì và phát huy nghề cổ truyền của cha ông để lại. Thế nhưng, mỗi khi có ai nhắc đến nghề truyền thống thì Thảo lại lảng tránh, không muốn nói về nghề dệt lụa tơ tằm của dòng họ mình. Thảo tâm sự với các bạn thân rằng, truyền thống gia đình, dòng họ phải là có nhiều người học hành đỗ đạt cao, hoặc làm chức to trong bộ máy nhà nước, hoặc kinh doanh giàu có. Còn dệt lụa tơ tằm thì không có gì đáng tự hào, nên cũng chẳng cần thiết phải giữ gìn.

Theo em, cách suy nghĩ của Thảo về truyền thống gia đình, dòng họ như vậy có đúng không? Em có thể nói gì về điều này?

Từ hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, bố của Hùng đã kiên trì phấn đấu, quyết tâm trong hoạt động kinh doanh và trở thành một doanh nhân thành đạt. Mẹ của Hùng là cán bộ trong cơ quan nhà nước. Đến nay, gia đình Hùng được biết đến là gia đình giàu có. Hùng rất hãnh diện với các bạn trong lớp và cho rằng mình chẳng cần học hành nhiều cho vất vả, chỉ cần học bình thường thôi; hơn nữa, sau này cũng chẳng cần làm gì mà vẫn sống sung túc, vì đã có tiền của bố mẹ để lại.

Em đồng ý hay không đồng ý với suy nghĩ của Hùng? Giái thích vì sao.

Những việc cần làm và biểu hiện nào dưới đây là đúng hoặc sai để giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ?

(Đánh dấu X vào ô tương ứng)