Giải bài tập Hóa lớp 10 Bài 7: Xu hướng biến đổi thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì

Video giải bài tập Hóa lớp 10 Bài 7: Xu hướng biến đổi thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì

Mở đầu trang 40 Hóa học 10: Trong một chu kì của bảng tuần hoàn, tính chất của các oxide và hydroxide biến đổi theo xu hướng nào?

Lời giải:

Trong một chu kì: theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân, tính base của oxide và hydroxide tương ứng giảm dần, đồng thời tính acid của chúng tăng dần.

I. Thành phần của các oxide và hydroxide

Câu hỏi 1 trang 40 Hóa học 10: Nguyên tố gallium thuộc nhóm IIIA và nguyên tố selenium thuộc nhóm VIA của bảng tuần hoàn. Viết công thức hóa học của oxide, hydroxide (ứng với hóa trị cao nhất) của hai nguyên tố trên.

Lời giải:

Nguyên tố gallium thuộc nhóm IIIA ⇒ Có công thức oxide và hydroxide (ứng với hóa trị cao nhất) lần lượt là Ga₂O₃ và Ga(OH)₃.

Nguyên tố selenium thuộc nhóm VIA ⇒ Có công thức oxide và hydroxide (ứng với hóa trị cao nhất) lần lượt là SeO₃ và H₂SeO₄.

II. Tính chất của oxide và hydroxide

Hoạt động 1 trang 41 Hóa học 10: Phản ứng của oxide với nước

Trong một thí nghiệm, cho lần lượt các oxide Na₂O, MgO, P₂O₅ vào nước, nhúng giấy quỳ tím vào dung dịch sau phản ứng, hiện tượng phản ứng được trình bày trong bảng sau:

Thực hiện các yêu cầu sau:

1. Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra trong các thí nghiệm trên.

2. So sánh tính acid – base của các oxide và hydroxide tương ứng.

Lời giải:

1. Các phản ứng hóa học:

Na₂O + H₂O ⟶ 2NaOH

MgO + H₂O ⟶ Mg(OH)₂

P₂O₅ + 3H₂O ⟶ 2H₃PO₄

2. So sánh tính acid – base của các oxide và hydroxide tương ứng.

Na₂O; MgO là basic oxide; P₂O₅ là acidic oxide.

NaOH là base mạnh, Mg(OH)₂ là base yếu, H₃PO₄ là acid trung bình.

Chiều giảm dần tính base và tăng dần tính acid của các oxide và hydroxide tương ứng:

Oxide: Na₂O; MgO; P₂O₅

Hydroxide: NaOH; Mg(OH)₂; H₃PO₄.

Hoạt động 2 trang 41 Hóa học 10: Phản ứng của muối với dung dịch acid

Chuẩn bị: dung dịch Na₂CO₃; dung dịch HNO₃ loãng; ống nghiệm.

Tiến hành:

Thêm từng giọt dung dịch Na₂CO₃ vào ống nghiệm chứa dung dịch HNO₃.

Quan sát hiện tượng và thực hiện yêu cầu sau:

a) Viết phương trình hóa học của phản ứng.

b) Hãy so sánh độ mạnh, yếu giữa acid HNO₃ và H₂CO₃.

Lời giải:

a) Phương trình hóa học của phản ứng:

Na₂CO₃ + 2HNO₃ ⟶ 2NaNO₃ + CO₂↑ + H₂O

b) Sau phản ứng H₂CO₃ sinh ra phân hủy ngay thành CO₂ và H₂O.

⇒ Acid HNO₃ là acid mạnh và acid H₂CO₃ là acid yếu.

Câu hỏi 2 trang 42 Hóa học 10: Trong các chất dưới đây, chất nào có tính acid yếu nhất?

A. H₂SO₄.

B. HClO₄.

C. H₃PO₄.

D. H₂SiO₃.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Các nguyên tố Si (Z = 14), P (Z = 15), S (Z = 16), Cl (Z = 17) có điện tích tăng dần và cùng thuộc chu kì 3 nên tính acid của hydroxide ứng với hóa trị cao nhất tăng dần.

Sắp xếp tính acid: H₂SiO₃ < H₃PO₄ < H₂SO₄ < HClO₄

⇒ Acid H₂SiO₃ có tính acid yếu nhất.

Câu hỏi 3 trang 42 Hóa học 10: Dãy gồm các chất có tính base tăng dần là

A. Al(OH)₃, Mg(OH)₂, NaOH.

B. NaOH, Mg(OH)₂, Al(OH)₃.

C. Mg(OH)₂, Al(OH)₃, NaOH.

D. Al(OH)₃, NaOH, Mg(OH)₂.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

Các nguyên tố Na (Z = 11), Mg (Z = 12), Al (Z = 13) thuộc cùng chu kỳ 3, được xếp lần lượt theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.

Trong một chu kì theo chiều tăng của điện tích hạt nhân tính base của hydroxide tương ứng giảm dần.

⇒ Dãy gồm các chất có tính base tăng dần là Al(OH)₃ < Mg(OH)₂ < NaOH.

Câu hỏi 4 trang 42 Hóa học 10: Những đại lượng và tính chất nào của nguyên tố hóa học cho dưới đây không biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử?

A. Tính kim loại và phi kim.

B. Tính acid – base của các hydroxide.

C. Khối lượng nguyên tử.

D. Cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Khối lượng nguyên tử không biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử.