Để đánh giá mức độ nhanh hay chậm của một phản ứng hóa học ta dùng đại lượng tốc độ phản ứng hóa học.

- Tốc độ phản ứng của phản ứng hóa học là đại lượng đặc trưng cho sự biến thiên nồng độ của một trong các chất phản ứng hoặc sản phẩm trong một đơn vị thời gian.

- Tốc độ phản ứng kí hiệu là v, có đơn vị: (đơn vị nồng độ)/ (đơn vị thời gian).

+ Xét phản ứng đơn giản có dạng: aA + bB → cC + dD

+ Mối quan hệ giữa nồng độ và tốc độ tức thời của phản ứng hóa học được biểu diễn bằng biểu thức:

$v=k\times C_A^a\times C_B^b$ 

+ Trong đó:

k là hằng số tốc độ phản ứng;

Phản ứng cháy xảy ra nhanh hơn, có phát sáng và tỏa nhiệt mạnh, lá cây nhanh chóng bị chuyển thành tro.

Phản ứng oxi hóa kim loại trong thân tàu trong điều kiện tự nhiên xảy ra chậm hơn, một thời gian mới xuất hiện gỉ kim loại, không phát sáng, không tỏa nhiệt mạnh.

- Ở cùng điều kiện, nhiều chất khác nhau sẽ biến đổi hóa học nhanh, chậm khác nhau.

Ví dụ: Trong cùng một môi trường nhiệt độ phòng:

+ Quá trình oxi hóa sắt (cửa sắt) tạo gỉ sắt xảy ra chậm (vài tháng hoặc vài năm).

+ Quá trình oxi hóa thức ăn xảy ra nhanh (vài tiếng, 1 ngày hoặc vài ngày).

- Với cùng một chất, trong điều kiện khác nhau cũng biến đổi hóa học nhanh, chậm khác nhau.

Ví dụ: Rau được bảo quản trong tủ lạnh sẽ giữ được lâu hơn rau để bên ngoài.

- Nồng độ của chất phản ứng giảm dần theo thời gian.

- Nồng độ của chất sản phẩm tăng dần theo thời gian.

$\overline{v}=\frac{1}{1}.\frac{\Delta C_{N_2{O}_4}}{\Delta t}=\frac{0,25}{184}$ = 1,36.10^-3 (M/s)

Vậy tốc độ trung bình của phản ứng theo N₂O₄ trong 184 giây đầu tiên là 1,36.10^-3 (M/s)

Theo định luật tác dụng khối lượng tốc độ phản ứng tỉ lệ thuận với nồng độ các chất tham gia phản ứng.

⇒ Tốc độ phản ứng tăng khi tăng nồng độ chất phản ứng. Ngược lại, tốc độ phản ứng giảm khi giảm nồng độ chất phản ứng.

- Khi ở nơi đông người trong không gian kín, ta cảm thấp khó thở và phải thở nhanh hơn.

Giải thích: Oxygen duy trì sự hô hấp, khi ở nơi đông người trong không gian kín nồng độ oxygen thấp hơn.

 ⇒ Nồng độ oxygen trong không khí không đủ để cung cấp cho mọi người.

⇒ Ta cảm thấp khó thở và phải thở nhanh hơn.

- Bệnh nhân suy hô hấp cần thở oxygen thay vì không khí (chứa 21% thể tích oxygen).

Giải thích: Bệnh nhân suy hô hấp khó khăn trong việc tự thở, dẫn đến thiếu oxygen cung cấp cho hoạt động của cơ thể. Trong bình khí nén oxygen, nồng độ oxygen cao hơn nồng độ oxygen có trong không khí giúp bệnh nhân thở dễ dàng hơn, cung cấp đủ oxygen cho các tế bào, giúp duy trì sự sống.

H₂(g) + Cl₂(g) → 2HCl(g)

a) Biểu thức tốc độ tức thời của phản ứng viết theo định luật là:

$v=k.C_{H_2}^{}.C_{C{l}_2}$

b) Nồng độ H₂ giảm 2 lần và giữ nguyên nồng độ Cl₂

⇒ $v\text{'}=k.\frac{C_{H_2}}{2}.C_{C{l}_2}=\frac{v}{2}$

Vậy tốc độ phản ứng giảm một nửa khi nồng độ H₂ giảm 2 lần và giữ nguyên nồng độ Cl₂

Sắp xếp theo thứ tự tốc độ giảm dần: (2) > (1) > (3) > (4)

a) Biểu thức tốc độ tức thời của phản ứng:

$v=k.C_{NO}^2.C_{O_2}$

b) - nồng độ O₂ tăng 3 lần, nồng độ NO không đổi

$v_1=k.C_{NO}^2\mathrm{.3.}{C}_{O_2}=3v$

⇒ Tốc độ phản ứng tăng 3 lần

- nồng độ NO tăng 3 lần, nồng độ O₂ không đổi

$v_3=k.{\left(3.C_{NO}^{}\right)}^2.C_{O_2}=9v$

⇒ Tốc độ phản ứng tăng 9 lần

- nồng độ NO và O₂ đều tăng 3 lần

$v_3=k.{\left(3.C_{NO}^{}\right)}^2\mathrm{.3.}{C}_{O_2}=27v$

⇒ Tốc độ phản ứng tăng 27 lần.

Dựa vào tỉ lệ hệ số trong phương trình ta thấy nồng độ tiêu hao của NO nhanh gấp hai lần nồng độ tạo thành của N₂.

Tốc độ trung bình của phản ứng là:

$\overline{v}=\frac{1}{4}.\frac{\Delta C_{N{O}_2}}{\Delta t}=\frac{1}{4}.\frac{0,40-0,30}{120-61}=4,{24.10}^{-4}(M/s)$

a) Tốc độ trung bình của phản ứng theo SO₂Cl₂ trong thời gian 100 phút.

$\overline{v}=-\frac{1}{1}.\frac{\Delta C_{S{O}_{2}C{l}_2}}{\Delta t}=-\frac{1}{1}.\frac{0,87-1,00}{100-0}=1,{3.10}^{-3}$ (M/phút)

b) Sau 100 phút, nồng độ của SO₂Cl₂ còn lại là 1,00 – 0,13 = 0,87 M

c) Sau 200 phút, nồng độ của SO₂Cl₂ còn lại là: 0,78 M

⇒ Nồng độ của SO₂Cl₂ đã phản ứng là: 1,00 – 0,78 = 0,22 M

⇒ nồng độ của SO₂ và Cl₂ thu được là 0,22 M